De Krankzinnigenwet van 1884

Vroeger, zo mijmeren we soms, was alles beter. Uiteraard weten we in ons hart wel beter, want vroeger had ons land geen sociaal vangnet en kon een gezin al snel tot bittere armoede vervallen. Maar sommige zaken waren inderdaad beter geregeld. Een goed voorbeeld is de Krankzinnigenwet van 1884.

[Groot Lankum - Franeker]

Als je vroeger ernstige dwaalgedachten had, zoals geloven dat zwarte piet racistisch was, dat Jasper Steringa niet de moordenaar van Marianne Vaatstra is geweest of dat het Coronavirus een complot was, dan probeerden je vrienden en familie je eerst met zachte hand tot inkeer te brengen.

Lukte dat niet dan werd de politie ingeschakeld. De opgetrommelde dienders hoorden het geraaskal van de persoon patiënt even rustig aan en besloten daarna dat deze een gevaar voor zichzelf of voor diens omgeving was geworden. Op het bureau werd snel een formulier ingevuld en werd een bezoek gebracht aan de burgemeester. Deze zette, na enkele belangstellende vragen, met zijn dure vulpen een handtekening onder het formulier.

De patiënt werd dan door de politie naar een psychiatrisch ziekenhuis overgebracht, waar hij in ieder geval twee weken door zijn behandelend psychiater werd geobserveerd. Tevens werden de medicijnen ingeregeld, zodat de dwaalgedachten de patiënt (en zijn omgeving) niet meer zouden kwellen. Vervolgens besliste de rechtbank op grond van de medische verklaring van de psychiater of de patiënt voldoende was opgeknapt. Zo niet, dan werd deze in ieder geval een half jaar opgenomen in een lommerrijke omgeving, veelal gesitueerd nabij een rivier, kanaal of spoorweg om een mogelijke zelfmoordpoging wat te vergemakkelijken.

Niet meer van deze tijd, zo vonden weekgeworden politici en in 1994 werd de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) van kracht. Deze wetgeving gaf de ernstig verwarde patiënt veel meer invloed en rechten, terwijl hij geen inzicht in zijn psychische problemen heeft. Iemand die kennelijk dwaalgedachten heeft, kon maximaal drie weken ter observatie worden opgenomen en kreeg invloed op zijn eigen behandeling. Dat is alsof je een alcoholist opsluit in een slijterij. Behalve de bekende ‘zelfmedicatie’, werden medicijnen niet meer geslikt.

Als je vroeger uit zou spreken dat zwarte piet racistisch was, dat Jasper S niet de moordenaar van Marianne Vaatstra was of dat het Coronavirus een complot is geweest, dan werd er snel de zo noodzakelijke psychische hulp geboden. Tegenwoordig zorgen de sociale media er voor dat gelijkgestemden (of gelijkgestoorden) elkaar zoeken en vinden. Ze versterken elkaars dwanggedachten. De rem is weg.

Vroeger. Vroeger was de psychische zorg in ieder geval een stuk beter geregeld.