De Mythe van Satanisch Ritueel Misbruik

Voor de zoveelste keer heeft in 2022 een officieel onderzoek geen enkel bewijs gevonden voor het bestaan van Satanisch Ritueel Misbruik[1]. De huidige discussie, zo meldt de commissie in haar slotwoord, wordt sterk beïnvloed door complottheorieën.

Waarom zou je willen geloven in het bestaan van Satanisch Ritueel Misbruik, terwijl het bewijs daarvoor ontbreekt? Tijd om in de geschiedenis te duiken.

Mensen fantaseren soms complete en complexe scenario's en definiëren deze ervaringen later als herinneringen aan werkelijke gebeurtenissen in plaats van als verbeeldingen. Er bestaan een drietal bekende voorbeelden: [I] ervaringen van vorige levens, [II] ontvoering door aliens en [III] ritueel satanisch misbruik als kind. In elk van deze gevallen werden deze gebeurtenissen pas aan het licht gebracht tijdens sessies, waarbij de therapeut aan 'geleide herinnering' deed. De fantasieën worden vervolgens gelegitimeerd als 'echte herinneringen'[2].

Het probleem met 'geleide herinnering' is dat je als patiënt en therapeut krijgt wat je verwacht. Als je naar een sessie gaat in de verwachting herinneringen aan ontvoering door buitenaardse wezens te herstellen, is dat waarschijnlijk wat je gaat krijgen. Als je denkt dat je verdrongen herinneringen van Satanisch Ritueel Misbruik gaat ophalen uit je onderbewustzijn, dan gaat dat je meestal wel lukken[3]. Het bleek dat vooral streng gelovige mensen last hadden van dergelijke fantasiën. Dat we herinneringen aan traumatische ervaringen zoals seksueel misbruik onbewust kunnen verdringen, is een hardnekkige mythe. Het brein werkt juist andersom[4].

Het geloof in de werkzaamheid van 'geleide herinnering' bereikte ook Nederland en dat leidde al snel tot grote problemen. In het voorjaar van 1997 bleek dat enkele leerlingen door oudere scholieren waren misbruikt op de openbare basisschool 'De Dreef' in Emmer-Erfscheidenveen, een buurtschap in de provincie Drenthe. Enkele jongens uit de hoogste groepen bekenden. Zij waren echter te jong om te worden vervolgd. Later werden ook leerkrachten als dader genoemd. Enkele ouders meenden dat er 'iets' met hun kinderen aan de hand was en gingen naar een therapeute. Die gebruikte de techniek van 'geleide herinnering'. Die stond al langer bekend als suspect omdat er onder lichte hypnose al snel confabulatie gaat optreden. Je verzint dus herinneringen om de vragensteller niet teleur te stellen. De kinderen zouden in kelders onder de school zijn misbruikt. Het openbaar ministerie en later TNO voerden onderzoek uit, maar troffen geen kelders aan. Het OM concludeerde dat de verklaringen van de kinderen niet klopten en seponeerde de zaak.

Dat alles leidde in al 1997 tot het rapport ‘Hervonden misdrijven – Over aangiftes van Seksueel Misbruik na therapie’[5]. Daarin werd aanbevolen om alle aangiftes te seponeren die tot stand waren gekomen door deze therapie van geleide herinneringen.

Satanisch Ritueel Misbruik is dus vooral het gevolg van amateuristisch werkende therapeuten die gebruikmaken van de dubieuze 'geleide herinnering'. Niemand heeft ooit bewijs gevonden dat het bestaat, want het is immers het gevolg van fantasieën die als werkelijkheid werden getypeerd. Want waar zijn al die misbruikte, opgegeten en verdwenen kinderen gebleven? Die zijn er simpelweg ook niet.

Waarom geloven mensen dan in het bestaan van Satanisch Ritueel Misbruik? Dat komt omdat het je diepste gevoelens raakt. En van die onderbuikgevoelens maken charlatans weer dankbaar misbruik. Zij zijn de moderne Rattenvangers van Hamelen, die het voor eigen ego of gewin gebruiken om anderen zwart te maken.

[1] Tijdelijke Onderzoekscommissie Georganiseerd Sadistisch Misbruik van Minderjarigen (Commissie Hendriks): Mediaberichten over georganiseerd sadistisch misbruik van minderjarigen – 2022
[2] Boyce: The psychiatrist who wanted to believe in The Lancet - 2012. Zie hier.
[3] Spanos et al: Past-Life Identities, Ufo Abductions, and Satanic Ritual Abuse: The Social Construction of Memories in International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis - 1994
[4] Alexander et al: Traumatic Impact Predicts Long-Term Memory for Documented Child Sexual Abuse in Psychological Science - 2005
[5] P.J. van Koppen: Hervonden misdrijven - Over aangiftes van seksueel misbruik na therapie - 1997

Geen opmerkingen:

Een reactie posten