Pieter Postma: Het verschil tussen 'dom zijn' en 'domheid'

Je kent ze wel van de periode dat je nog op school zat: de (vooral) jongens die voortdurend achterliepen en klassen moesten overslaan, omdat ze de lesstof maar niet in hun hersenen konden krijgen. 'Dom zijn' is dus een kwalificatie van iemand met een lage intelligentie. Daar wil ik Pieter Postma niet echt van betichten.

Maar 'domheid' is iets heel anders. Voor de literatuurwetenschapper en morosoof Matthijs van Boxsel is domheid een zelfstandige eigenschap, een esthetische categorie die, in combinatie met intelligentie, het meest fataal is. Domheid is het handelen tegen beter weten in, aldus van Boxsel.

Domheid is niet een gebrek aan intelligentie, maar een moreel tekort, zo omschreef Dietrich Bonhoeffer dit begrip in zijn boek 'Widerstand und Ergebung' ofwel 'Verzet en overgave'. Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) was een vooraanstaand Duits kerkleider, theoloog en verzetsstrijder tegen het Nazisme, iets wat hem uiteindelijk het leven kostte.

Domheid [Bron] [Oospronkelijke bron]

Domheid is een gevaarlijker vijand van het goede dan slechtheid.
Tegen het kwade kun je protesteren, je kunt het ontmaskeren;
desnoods met geweld verhinderen. Het kwade draagt altijd de kiem
van eigen ontbinding in zich, want het laat in de mens tenminste een
gevoel van onbehagen achter. Tegen domheid zijn wij weerloos.
Noch met protesten noch met geweld is hier iets te bereiken.

Argumenten baten niet. Feiten, die niet stroken met eigen vooroordeel,
kan men heel eenvoudig ongeloofwaardig noemen - in zulke gevallen
wordt de domme mens zelfs kritisch - en feiten die niet te ontkennen zijn
kunnen opzij geschoven worden als nietszeggende uitzonderingen. Bovendien
is de domme mens, in tegenstelling tot de slechte mens, zeer met
zichzelf tevreden. Hij is zelfs gevaarlijk, want hij is prikkelbaar en agressief.
Daarom moet men met de domme voorzichtiger zijn dan met de slechte.
Nooit zullen wij weer proberen de domme met argumenten te overtuigen;
dit heeft geen zin en is gevaarlijk.

De inzichten van Van Boxsel en van Bonhoeffer geven een perfect beeld van de psyche van Pieter Postma.

Advocaat Jan Vlug doorzag ook direct de kwaadaardige kant van de domheid van Pieter Postma en hij kwalificeerde het gedrag van Pieter Postma terecht als 'malicieuze domheid'.

Doordat Jan Vlug gedurende zijn carrière veel te maken heeft gehad met de gemankeerde medemens, heeft hij een goed beeld gekregen van de oorzaken en gevolgen van de psychische problemen waarmee zijn cliënten behept waren.

Aan Pieter Postma is dit alles niet besteed, want hij vindt zichzelf uiteraard 'scherpzinng'. Overigens is een gebrek aan ziekte-inzicht (anosognosie) ook een symptoom van een psychisch probleem.

Pieter Postma reageerde, zoals verwacht, op dit artikel met zijn vaste warrige verhaal over een fietstocht, daarbij volkomen voorbijgaand aan de inhoud en argumenten van dit artikel. De treurnis eindigde daar niet mee, want ik word, volgens Pieter Postma, ook nog eens riant betaald voor het schrijven van dit artikel.

Lees meer over de domheid van Pieter Postma: Deel 1 en Deel 2.